Dogłębna analiza wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. (sygn. akt SK 140/20) prowadzi do wniosku, że jego skutki powinny obejmować wszystkie osoby spełniające łącznie poniższe warunki:

• Pobierały lub nadal pobierają tzw. wcześniejszą emeryturę, czyli świadczenie określone w art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej (obejmujące m.in. emerytury nauczycielskie, górnicze, kolejowe oraz związane z pracą w szczególnych warunkach).
• Złożyły wniosek o wcześniejszą emeryturę przed 6 czerwca 2012 r.
• Do 1 stycznia 2013 r. nie osiągnęły wieku emerytalnego – 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn.

Uzasadnienie Trybunału Konstytucyjnego dla szerokiego zakresu stosowania wyroku

Trybunał Konstytucyjny, poza określonymi wyżej przesłankami, nie wprowadził dodatkowych ograniczeń dotyczących zakresu obowiązywania swojego wyroku. W uzasadnieniu orzeczenia TK wskazał na kilka kluczowych argumentów przemawiających za jego szerokim zastosowaniem:

1. Względy formalne – Trybunał podkreślił, że konstrukcja skargi konstytucyjnej, na której oparto wyrok, pozwalała mu wyjść poza ocenę jedynie tych przepisów, które były kwestionowane w skardze. Jest to istotna różnica w porównaniu do wyroku TK z 6 marca 2019 r. (sygn. akt P 20/16), który został wydany na podstawie pytania prawnego, gdzie takie rozszerzenie nie było możliwe.
2. Brak uzasadnienia dla ograniczenia wyroku do wybranych rodzajów wcześniejszych emerytur – Trybunał uznał, że zawężenie skutków wyroku do określonych świadczeń wymienionych w art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej byłoby niesprawiedliwe i nieuzasadnione. Takie podejście prowadziłoby bowiem do nierównego traktowania emerytów, którzy znajdują się w podobnej sytuacji. W związku z tym TK orzekł, że wyrok obejmuje wszystkie rodzaje wcześniejszych emerytur wymienione w art. 25 ust. 1b, w tym emerytury nauczycielskie, górnicze, kolejowe oraz świadczenia związane z pracą w szczególnych warunkach.
3. Konieczność kompleksowego rozwiązania problemu przez ustawodawcę – Trybunał zaznaczył, że sposób wprowadzenia art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej był niezgodny z Konstytucją, a jego skutki powinny zostać wyeliminowane w sposób całościowy. W przeciwnym razie utrzymywany byłby stan wtórnej niekonstytucyjności, będący konsekwencją wyroku TK z 6 marca 2019 r. (sygn. akt P 20/16). Już wtedy było wiadomo, że przepisy te stanowiły swoistą „pułapkę” dla emerytów. Osoby, które złożyły wnioski o wcześniejsze emerytury przed 6 czerwca 2012 r., nie mogły przewidzieć, że w przyszłości wprowadzone zostanie rozwiązanie skutkujące pomniejszeniem ich emerytur w wieku powszechnym (60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn).